‘Mijn tekeningen ontstaan veelal op basis van onderzoek naar de bijzondere geschiedenis van een plek of persoon, die ik markerend vind voor het hier en nu’

Danielle Lemaire is multi-mediakunstenaar. De laatste jaren maakt ze voornamelijk tekeningen. Daarnaast organiseert ze tentoonstellingen en kleinschalige events en geeft ze teken- en schilderlessen, onder meer aan de Design Academy. De relatie met de natuur, het contemplatieve en het magische spelen een belangrijke rol in haar werk. Danielle wil de kijker aanzetten tot reflectie op diens eigen leven en wat het betekent om hier te zijn, als mens, in een onbevattelijke onmeetbaarheid. Speciaal voor Amuse interviewden we Danielle over haar werk, leven en inspiratiebronnen.

Kun je jezelf kort voorstellen?

‘Mijn naam is Danielle Lemaire, ik ben geboren op 19 mei in 1967 in Prinsenbeek. Mijn vader is geboren op Java, in Semarang, in voormalig Nederlands-Indië. Hij kwam in 1954 naar Nederland met zijn vader, zussen en broer, om de chaos tijdens de dekolonisatie onder Soekarno te ontvluchten. Hij ging Illustratie studeren aan kunstacademie Sint Joost in Breda. Thuis hadden we een kleine stencildrukkerij en mijn moeder runde zelfstandig een kantoorboekhandel aan huis. Tekenen werd gestimuleerd thuis. Ik tekende altijd en overal. Ik maakte graag stripboekjes, daar kon ik mijn ei in kwijt. Als ik tekende, was ik ergens thuis. Dat is nog steeds zo. Nadat mijn vader in 2011 overleed, ben ik me steeds meer in zijn – en dus mijn – Indische achtergrond gaan verdiepen.’

‘Als kind van vier jaar wilde ik al ‘later tekenles gaan geven’. Dat is uitgekomen. Ik geef nu vanuit mijn kunstpraktijk tekenles, aan kinderen en volwassenen, van de Design Academy, amateurkunstencentrum CKE of van de middelbare school, sommige met een eigen atelier. Ik ben in 1990 afgestudeerd aan de Academie Voor Beeldende Vorming in Tilburg op Tekenen, Schilderen en Fotografie. Voor schilderen haalde ik een 9 op mijn eindrapport. Ik heb ook altijd geschilderd. Mijn tekendocent Jan Van Den Dobbelsteen, die later mijn man werd, leerde mij op de academie dat je andere media, zoals video, ook als een vorm van tekenen kon zien. Ik combineerde tekenen, video en fotografie met elkaar en zette die combinaties soms om in een performance ergens in het schoolgebouw. Dat interdisciplinair werken deed toen vrijwel niemand bij ons op de academie. Internet bestond nog niet.’

‘Mijn tekendocent leerde mij op de academie dat je andere media, zoals video, ook als een vorm van tekenen kon zien’

‘Sinds 2019 woon en werk ik in Eindhoven, bij stichting Complex, met woon- en werkunits speciaal gebouwd voor kunstenaars. Ik heb er een atelier aan huis en een tuin. Mijn werk heeft een enorme spurt gemaakt sinds ik daar woon.’

Hoe omschrijf je jouw kunstpraktijk?

‘De laatste jaren maak ik vooral tekeningen. In mijn werk speelt de relatie met de natuur en het magische een rol. Mijn tekeningen ontstaan veelal op basis van onderzoek naar de bijzondere geschiedenis van een plek of persoon, die ik markerend vind voor het hier en nu. Dit vertaalt zich in presentaties van series kleine en grote tekeningen, vaak gecombineerd met films, audio-opnamen, boeken, foto’s, archiefmateriaal en live events. Schaduwen van menselijk leven worden tastbaar in universele, tijdloze situaties.’

‘Vaak teken ik mezelf als model, als individuele minikosmos in een macrokosmos’

‘Het maken van grote en kleine tekeningen die steeds in verschillende contexten worden gepresenteerd, is vast onderdeel van mijn onderzoekende werkproces. Ik maak voornamelijk doorwerkte potlood- en conté-tekeningen met figuratieve en organische elementen. Daarin sublimeert de intensiteit van mijn aandacht voor het onderwerp wat ik onder handen heb. Vaak gebruik ik mezelf als model, als individuele minikosmos in een macrokosmos. Voor mij kan tekenen een manier zijn om te doen herleven wat verloren is gegaan, maar ons nog altijd spiritueel voedt. Er is vaak een herinnering aan vroeger geluk aanwezig, dat maakt het werk soms melancholiek. Tekenen is een bewuste manier – a way of life – om energie te genereren in een wereld van verval.’

‘Ik dook in het leven, werk en de tijd van de Engelse cultzanger Nick Drake en presenteerde een solotentoonstelling vol melancholie in het Stedelijk Museum te Breda en in de UK. Jo Bonger, de vrouw van Theo van Gogh, die het werk van Vincent van Gogh de wereld in hielp, portretteerde en bezong ik op een harmonium-solo bij van Gogh AIR in Zundert. In mijn project ‘Diamonds Are Forever’ liet ik de eerste DAF auto’s terugkeren naar de oorspronkelijke, eivormige reclamestudio waarin deze ooit werden gefotografeerd in de Hilvaria Studio’s, midden in de bossen van Hilvarenbeek. Als het kan, betrek ik bij alle projecten actief mensen die zelf ook een eigen band met en passie voor het onderwerp hebben. Ik publiceer ook boeken en audiowerken, zoals vinylplaten en cd’s, onder mijn eigen label Inner Landscapes.’

‘Voor mij kan tekenen een manier zijn om te doen herleven wat verloren is gegaan, maar ons nog altijd spiritueel voedt’

Wat wil je vertellen met je kunst?

‘Mijn tekeningen zijn verhalend van aard, maar geven ook een ongrijpbare ‘aanwezigheid’ door. Mensen kunnen zich identificeren met het afgebeelde, ingaan op het verhaal en zich verhouden tot de geschiedenis waar het verhalende aan gelieerd is. Tegelijk kan het werk raken aan een dieper gelegen laag. Ik kan een tekening maken met een intense energie, zoals in een recente serie ‘De Dood en Het Meisje’ en die kan worden doorgegeven aan de kijker.’

‘Ik wil met de tekeningen zelf, maar ook met de aandachtige maakwijze, de kijker laten inleven en meeleven. Als de kijker zichzelf herkent, ontstaan er vaak echt magische gesprekken, of een blijvende liefde. Ik wil graag dat mijn kunst mensen aanzet tot reflectie op hun eigen leven en op wat het betekent om hier te zijn, als mens, in een onbevattelijke onmeetbaarheid. Ik hoef niet te reflecteren op geweld en aftakeling in de wereld. Liever wil ik dat mijn kunst zich manifesteert als een liefdevolle vriend, met wie je samen de schoonheid van melancholie kunt doormaken. Ook wil ik dat mijn kunst een opening maakt naar het besef dat wij niet meer zijn dan kosmische stof. Een tijdje geleden zei kunstenaar Henk Visch bij mijn tentoonstelling in de Hilvaria Studio’s: “Jouw werk is humaan”. Dat vond ik mooi gezegd.’

‘Ik hoef niet te reflecteren op aftakeling in de wereld. Liever wil ik dat mijn kunst zich manifesteert als een liefdevolle vriend, met wie je samen de schoonheid van melancholie kunt doormaken’

Wat inspireert jou?

‘De wereld, de microkosmos die ik om me heen heb gevormd waarin mijn kunst gedijen kan. Mijn tuin vol bloemen, bomen, planten, vogels, bijen en andere diertjes; de kikkers in de sloot achter mijn atelier. Mijn collectie boeken en platen en kunst van anderen. Muziekinstrumenten en andere verzamelingen. Mijn man, die prachtige kunst maakt en met wie ik de energie van leven en werken dagelijks deel.  Tao. De schoonheid van het licht. De liefde van vrienden en familie. De geschiedenis. Alle mensen met wie ik mag samenwerken. Mijn leerlingen, de dialoog die ik met hen mag hebben. Artikelen en posts op social media die via het algoritme naar me toekomen, haha. Het leven. Oprechtheid.’

‘Voor wat betreft beeldend kunstenaars kan ik enkele namen noemen die mij de laatste jaren inspireerden: William Blake, Miriam Cahn, Jan Toorop, Wencelas Hollar, Hilma Af Klint, Dennis Tiefus, Neo Rauch, Hamid El Kanbouhi, Florette Dijkstra, Kiki Lamers. Sandra Vasquez de la Horra.’

Kun je iets vertellen over jouw amuses?

‘Mijn amuses zijn zussen en broers van grotere en nog kleinere tekeningen die ik in deze tijd aan het maken ben. Daarbij ga ik uit van het beeld van mezelf als mens, zoekend naar evenwicht, balancerend met zwaartekracht, in transitie zijnde. In een cyclus op aarde en tegelijkertijd in het universum. Op tekenpapier zijn met acryl spontane, vormeloze, intuïtieve ‘aquarel’ kleurondergronden aangebracht, waar de tekeningen op zijn getekend. Het maken van deze ‘etherische’ ondergronden, maken het gevoel van tijd en lokalisering diffuser, grenzelozer. Waar mijn tekeningen langzaam en bedachtzaam worden gemaakt, zijn deze ondergronden juist Zen-achtig snel en raak gemaakt. Met Zen-achtig bedoel ik: als alle omstandigheden juist zijn. Die situatie moet er ook zijn als de tekening wordt gemaakt. Het papier met de ondergrond ligt tot het juiste moment op de juiste betekening te wachten. Ik teken mezelf regelmatig in relatie tot een krokodil. De krokodil zie ik als symbool voor kracht en gevaar tegelijk, precies zoals het leven zelf is.’

‘Mijn amuses zijn zussen en broers van grotere en nog kleinere tekeningen die ik in deze tijd aan het maken ben’