Shirley Welten

Shirley Welten

door Jos van de Mortel (filosoof)
In het werk van Shirley Welten krijgt de kijker een ruimte aangeboden. Voor haar foto’s geldt dat deze ruimte een mentale ruimte is; het kijken naar haar foto’s creeërt een plaats voor gevoelens, denkbeelden en emoties. Wanneer je haar installaties bekijkt, betreed je daadwerkelijk het beeld. De fysieke ruimte en mentale ruimte die de installaties bieden, zijn nauw verbonden. Met deze tekst wil ik deze ruimte nader onderzoeken en daarmee het werk van shirley welten kenschetsen.
Zoals alle ruimte, is deze ruimte tegelijkertijd vrij en begrensd. De onbepaalbare beeldtaal of stijl en het onuitsprekelijke karakter of eigene van het werk van Shirley Welten openbaart zich wanneer men in staat is om staande voor haar werk het betekenis vragende van deze vrijheid en de geboden betekenis die ontstaat door zijn begrenzing te ervaren.

vrijheid
Wat iets betekent kan niemand zelf bepalen. Elke betekenis van elk woord, van elk gebaar, zelfs van elk van onze levens, komt tot stand. Het komt tot stand wanneer en zolang wij bij elkaar komen, elkaar spreken, elkaar zien. Degenen die het hardste naar betekenis zoeken en er het meeste belang aan hechten, zijn het meest aan anderen overgelaten om met hen deze betekenis te vinden. Zíj zijn het vaak ook die betekenis zó belangrijk vinden, dat ze het eigenlijk niet aan anderen over kunnen laten. Er hangt hen een keuze boven het hoofd: met anderen in zee gaan – die dan natuurlijk de zuiverheid van de betekenis die jij wilt dat de dingen hebben gaan lopen vertroebelen; of stranden in een wereld die helemaal geen betekenis heeft – en ten onder gaan in hun eigen betekenisloze vacuüm.

De vrijheid die we ervaren wanneer we de ruimte die haar werk biedt betreden, is doordrenkt met voorgenoemde spanning. Het is een bevochten vrijheid. Ze is beladen omdat de kunstenaar zich ervan weerhouden heeft de betekenis ervan expliciet te maken. Haar motief om de ruimte die haar werk de kijker biedt niet met betekenis te beladen bestaat zeker niet uit onverschilligheid tegenover de betekenis die haar werk krijgt, maar ook weer niet uit interesse naar welke persoonlijke betekenis de individuele kijker er aan zal geven. De reden voor Shirley Welten om deze ruimte vrij en zonder gezette betekenis te laten, gaat samen met het resultaat. De vrijheid maakt het namelijk mogelijk voor de kijker om een verhouding met het werk aan te gaan. Een verhouding waarin de kijker het werk betekenis geeft…*

grenzen
Onbegrensde ruimte is vormeloos: zij loopt door naar alle kanten en duldt niets in zich, omdat elk ding erin met zijn eigen grenzen haar ook tot begrensd zou maken. Onbegrensde ruimte is altijd leegte. Niets van betekenis kan in leegte bestaan, want iets van betekenis heeft deze of gene betekenis, nooit allebei. Onbegrensdheid heeft alle betekenissen in zich en is daarmee betekenisloos. Betekenis heeft grenzen nodig.

In de begrensdheid van haar werk schuilt een bepaaldheid. Een bepaaldheid die de inhoud van het werk bindt. Het maken van elke foto word vooraf gegaan door vele keuzes, welke zich allemaal in de uiteindelijke foto tonen. Ook bij het construeren van een installatie bepalen de keuzes (materiaal, verhouding, afmeting enz.) allen tezamen de mentale beleving van de fysieke ruimte die tot stand komt. De keuzes die shirley welten neemt bij het maken van haar werk, drukken haar innerlijke wereld uit. Zij komen, noodzakelijkerwijs voor alle kunst, voort uit eigen ervaringen en de betekenis die daaraan door haar gegeven zijn. Hierdoor is het werk zeer bepaald, zeer gericht en ook zeer begrensd. De staat van zijn die de zoektocht naar die ene foto heeft ingegeven beslaat deze hele foto, de verhouding met de buitenwereld die haar tijdens het ontwikkelen van een bepaalde installatie bezig hield beslaat deze hele installatie. De grenzen van de ruimte die de kijker geboden wordt bij het ervaren van haar werk, worden bepaald door de keuzes van de kunstenaar. Keuzes waardoor de kunstenaar het werk betekenis geeft…*

…*
In het werk van shirley welten staat ruimte centraal. Het is een ruimte die aan de ene zijde begrensd is: de keuzes van de kunstenaar bepalen het visuele beeld en de betekenis die deze keuzes uitdrukken begrenzen de ruimte die het werk biedt voor betekenisgeving van de kijker. Het is een ruimte die aan de andere zijde vrij is: door het visueel en conceptueel sublimeren van de eigen beleving tot een universele gemoedstoestand ontzet de kunstenaar de mogelijkheid tot een open relatie, ongehinderd door de expliciete aanwezigheid van betekenis, van de kijker met het werk, met daarin eigen vrijheid voor het geven van betekenis. Zo wordt het werk van shirley welten de plaats van samenkomst tussen vrijheid en grenzen van kunstenaar en kijker, waarin het geven en krijgen van betekenis een centrale rol spelen.